Jamgön Kongtrül Treasury of Knowledge

Excerpt from shes bya kun la khyab pa'i mdzod by Jamgön Kongtrül Lodrö Thayé

Book 3

ཡེ་ཤེས་ཌཱ་ཀི་པཎ་གྲུབ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུའི། །ཐུགས་མཛོད་མཐར་ཐུབ་ལྔ་ལྡན་ཁྱུང་པོས་བླངས། །བཤད་རྩོད་སྒྲུབ་པའི་ལམ་གསུམ་ཕྱི་མའི་བཅུད། །གསེར་ཆོས་རྩ་བར་གྱུར་པའི་ཆོས་སྐོར་ལྔ་།སྔ་ཕྱིའི་བུ་དྲུག་བཤེས་གཉེན་ཁྲི་བཅོ་བརྒྱད། །སྨིན་ཞིང་གྲོལ་མཛད་ཆིག་བརྒྱུད་རྡོ་རྗེའི་རྒྱ། །རིན་ཆེན་བདུན་པ་ཆོས་རྗེ་སྟོན་པས་བཀྲོལ། །མཁས་གྲུབ་རྣམ་གསུམ་གནས་རྙིང་གདན་ས་སློབ་བརྒྱུད། ཐང་རྒྱལ་ནི་གུའི་བཀའ་བབས་སྔ་ཕྱི་གསུམ།ཉེ་རིང་ཉེར་ལྔ་གྲུབ་པའི་དཔའ་བོས་གསན། །ཌཱ་ཀིས་རྗེས་བཟུང་ངོ་མཚར་ཉེ་བརྒྱུད་བཅས། །གསང་བདག་སྒྲོལ་མགོན་བཀའ་སྲོལ་ཁྱད་པར་ཅན།སྲིད་མཐའི་བྱང་སེམས་འབའ་ཞིག་ཕྲེང་བར་བརྒྱུད། །མ་ནོར་མ་བསླད་ཌཱ་ཀིའི་རྡོ་རྗེའི་ཚིག །དུས་ཀྱི་མཐར་ཡང་གྲུབ་པའི་འབྲས་བུ་སྨིན།།མྱུར་མཛད་ཕྲིན་ལས་ལ་སོགས་མཐའ་ཡས་སོ།

།ལྔ་པ་ཤངས་པ་བཀའ་རྒྱུད་ཀྱི་རིང་ལུགས་འཆད་པ་ལ་གཉིས།བཀའ་སྲོལ་ངོས་བཟུང་བ། བརྒྱུད་པ་སོ་སོའི་ཚུལ་སྨོས་པའོ།།དང་པོ་ནི། ཡེ་ཤེས་ཌཱ་ཀི་པཎ་གྲུབ་བརྒྱ་ལྔ་བཅུའི། །ཐུགས་མཛོད་མཐར་ཐུབ་ལྔ་ལྡན་ཁྱུང་པོས་བླངས། །བཤད་རྩོད་སྒྲུབ་པའི་ལམ་གསུམ་ཕྱི་མའི་བཅུད། །གསེར་ཆོས་རྩ་བར་གྱུར་པའི་ཆོས་སྐོར་ལྔ་།།རྡོ་རྗེ་འཆང་དངོས་ལས་ཆོས་གསན་པའི་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་ཌཱ་ཀྱི་ནི་གུ་མ་དང་། སུ་ཁ་སིདྡྷི་རྣམ་པ་གཉིས། ཁྱད་འཕགས་ཀྱི་བླ་མ་བཅུ་གསུམ། རྩ་བའི་བླ་མ་རྣམ་བཞི་སོགས་མཁས་གྲུབ་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུའི་ཐུགས་བཅུད་ཆོས་ཀྱི་མཛོད་མ་ལུས་པ་མཐར་ཐུག་ལྔ་ལྡན་ཁྱུང་པོ་རྣལ་འབྱོར་གྱིས་བླངས། དེའང་མཁས་གྲུབ་ཁྱུང་པོ་རྣལ་འབྱོར་དེ་ཉིད་བོན་དང་རྙིང་མ་ལ་རིམ་གྱིས་མཁས་ཤིང་གྲུབ་པ་ཐོབ་ཀྱང་བྱང་ཆུབ་སྤྱོད་པའི་སྨོན་ལམ་དུས་སུ་སོན་པས་འཕགས་ཡུལ་ནས་མདོ་རྒྱུད་ཀྱི་ཟབ་ཆོས་བཙལ། གཏུམ་མོ་སྟོན་པའི་མཐར་ཐུག་དགྱེས་མཛད། ལས་རྒྱ་མཐར་ཐུག་བདེ་མཆོག །སྒྱུ་ལུས་འོད་གསལ་མཐར་ཐུག་གསང་འདུས། རྨི་ལམ་མཐར་ཐུག་མ་ཧཱ་མཱ་ཡཱ། ཕྲིན་ལས་མཐར་ཐུག་རྡོ་རྗེ་འཇིགས་མཛད་དེ་རྒྱུད་སྡེ་ལྔ་སྐུའི་གནས་ལྔར་དངོས་སུ་གྲུབ་པས་མཚོན་མདའ་བསྣུན་ཞབས་སོགས་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་སྐུ་བརྙེས་པ་རྣམས་དང་མི་གཉིས་པའི་གྲུབ་པའི་ས་ལ་བཞུགས་པ་དེས་གཙང་གཡས་རུ་ཤངས་ཀྱི་ཞང་ཞོང་དུ་གདན་ས་མཛད་པས་བླ་མ་ཤངས་པ་དང་། བརྒྱུད་འཛིན་རྣམས་ལ་ཤངས་པ་བཀའ་བརྒྱུད་དུ་གྲགས། དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་ལྔ་བཅུར་བཞུགས་ཤིང་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་པའི་ཆོ་འཕྲུལ་ཆེན་པོས་ཆོས་ཀྱི་འཁོར་ལོ་མཐའ་ཡས་པ་བསྐོར་བའི་ལམ་སྲོལ་དེ་དག་བསྡུ་ན། བཤད་པ། རྩོད་པ། སྒྲུབ་པའི་ལམ་རིམ་གསུམ་དུ་འདུ་བ་སྟེ། བཤད་པའི་ལམ་རིམ་ལ། མདོ་དང་དེའི་བསྟན་བཅོས་རྒྱུད་རྒྱུད་འགྲེལ་དང་བཅས་པ། མཚན་ཉིད་ཐེག་པ་ལ་གྲུབ་མཐའ་ཆེན་པོ་བཞི། རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་ལ་རྒྱུད་སྡེ་ཆེན་པོ་བཞི་ཚུལ་བཞིན་ཏུ་བཤད་པ་དང་། རྩོད་པའི་ལམ་རིམ་ལ་ཚད་མ་སྡེ་བདུན་སོགས་རྟོག་གེ་ཕྱི་རབས་པའི་ལུགས་ཀྱང་གསན་མོད། གཙོ་བོར་ཚད་མ་སྔ་རབས་པ་ལ་གྲགས་པ་ལྟར་གཏན་ཚིགས་ཆེན་མོ་བཞིས་མཚན་ཉིད་གསུམ་གཏན་ལ་འབེབས་ཅིང་། ཚད་མ་ཡང་མངོན་སུམ་རྗེས་དཔག་ཡིད་ཆེས་གསུམ་ཕྱེ་ནས། བརྒལ་ལན་རྣམ་པར་ངེས་པར་བྱེད་པ་དང་། །སྒྲུབ་པའི་ལམ་རིམ་ལ་རྒྱུ་ཕར་ཕྱིན་ཐེག་པ་དང་། འབྲས་བུ་རྡོ་རྗེ་ཐེག་པ་གཉིས་ཀྱི་ཉམས་ལེན་མཐའ་དག །བྱང་ཕྱོགས་སོ་བདུན་ཐུན་མོང་དང་ཁྱད་པར་གྱི་གནད་ཀྱིས་ཉམས་སུ་ལེན་ཚུལ་མན་ངག་ཏུ་དྲིན་ནས་སྟོན་པས། གངས་ཅན་ཏུ་བྱོན་པའི་སྟོན་པ་ཞིག་ལ་ཆོས་ཀྱི་སྒོ་མཐའ་ཡས་པ་དང་། འགྲན་ཟླ་མེད་པའི་ཕྲིན་ལས་ཅན་ཡིན་པས་བསམ་གྱིས་མི་ཁྱབ་བོ།།དེ་དག་ཐམས་ཅད་ལས་ཕྱི་མ་སྒྲུབ་པའི་ལམ་རིམ་གྱི་སྙིང་པོའི་བཅུད་ཙམ་ཞིག་དེང་སང་གི་བར་དུ་བཞུགས་པ་སྟེ། དེའང་ནི་དྷི་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་གསེར་ཆོས་རྩ་བར་གྱུར་པའི་ཆོས་སྐོར་ལྔར་གྲགས་པ་སྟེ། ནི་གུ། སུ་ཁ། རྡོ་རྗེ་གདན་པ། མཻ་ཏྲི་པ། རཱ་ཧུ་ལའི་སྐོར་ལྔ་། མན་ངག་ཐོར་བུ་དང་བཅས་པ་རྣམས་སོ།།གཉིས་པ་ལ་བཞི།རིང་བརྒྱུད། ཉེ་བརྒྱུད། ཤིན་ཏུ་ཉེ་བརྒྱུད། ཁྱད་པར་འཕགས་ཚུལ་བསྟན་པའོ།།དང་པོ་ནི། སྔ་ཕྱིའི་བུ་དྲུག་བཤེས་གཉེན་ཁྲི་བཅོ་བརྒྱད། །སྨིན་ཞིང་གྲོལ་མཛད་ཆིག་བརྒྱུད་རྡོ་རྗེའི་རྒྱ། །རིན་ཆེན་བདུན་པ་ཆོས་རྗེ་སྟོན་པས་བཀྲོལ། །མཁས་གྲུབ་རྣམ་གསུམ་གནས་རྙིང་གདན་ས་སློབ་བརྒྱུད། །གྲུབ་ཆེན་ཁྱུང་པོའི་སྔ་བུ་ལྔ་། ཕྱི་བུ་གཅིག་དང་དྲུག་གི་གཙོས་བཤེས་གཉེན་ཁྲི་ཕྲག་བཅོ་བརྒྱད་སོགས་ས་ཆེན་པོའི་རྡུལ་དང་མཉམ་པའི་གདུལ་བྱ་སྨིན་ཞིང་གྲོལ་བར་མཛད་པ་སྟེ། དེ་ལ་སྔ་བུ་ལྔ་ནི། དྲི་མེད་ཤེས་རབ་ཀྱི་སྡོང་པོ་རྨེའུ་སྟོན་པ། ཕན་སེམས་ཡལ་ག་གཡོར་པོ་རྒྱ་མོ་ཆེ། སྙིང་རྗེའི་ལོ་འདབ་དངུལ་སྟོན་རིན་དབང་། བྱམས་པའི་མེ་ཏོག་ལ་སྟོད་དཀོན་མཆོག་མཁར། འོད་གསལ་སྙིང་པོ་ཞང་སྒོམ་ཆོས་སེང་རྣམས་དང་། ཕྱི་བུ་གཅིག་ནི་སྒྱུ་ལུས་རྨི་ལམ་གྱི་འབྲས་བུ་སྨིན་པ་རྨོག་ལྕོགས་པ་རིན་ཆེན་བརྩོན་འགྲུས་ཏེ། རྡོ་རྗེ་འཆང་གི་གསང་ཚིག་ཆིག་བརྒྱུད་ཀྱི་བཀའ་ནི་རྨོག་ལྕོགས་པ་ཁོ་ན་ལ་བབས། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་དབོན་སྟོན་སྐྱེར་སྒང་པ། སངས་རྒྱས་གཉན་སྟོན། འགྲོ་མགོན་སྟོན་པའི་བར་དུ་བརྒྱུད་དེ་རྡོ་རྗེ་འཆང་དང་ཡེ་ཤེས་ཌཱ་ཀིས་ལུང་བསྟན་པ་བཞིན་ཏུ་ཚིག་བརྒྱུད་རྡོ་རྗེའི་རྒྱ་རིན་ཆེན་བདུན་པར་གྱུར་པ་འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྗེ་སྟོན་པས་བཀྲོལ་ཏེ་ཛམྦུའི་གླིང་དང་གླིང་ཕྲན་ཚུན་ཆད་གྲུབ་ཐོབ་ཀྱི་སློབ་མས་ཁྱབ་པ་ལས། གཙོ་བོ་གཙང་མ་ཤངས་སྟོན། བསམ་ལྡིང་བ་གཞོན་ནུ་གྲུབ། འཇག་ཆེན་རྒྱལ་མཚན་འབུམ་སྟེ་མཁས་གྲུབ་རྣམ་པ་གསུམ་གྱིས་བརྒྱུད་པའི་རྐང་བཟུང་ཞིང་གདམས་ངག་ཡི་གེར་བཀོད།ཤངས་སྟོན་སློབ་མ་ཁྱུང་པོ་ཚུལ་མགོན་སོགས་རིན་ཆེན་རྣམ་བདུན་ཕྱི་མར་གྲགས་པ་ངོ་མཚར་བའི་བརྒྱུད་པ་དང་། འཇག་བསམ་གཉིས་ཀྱི་གདན་ས་སློབ་བརྒྱུད་མཐའ་ཡས་པ་བྱོན་ཞིང་། གཞན་ཡང་ཆོས་རྗེ་སྟོན་པའི་དངོས་སློབ་གསེར་གླིང་པ་བཀྲ་ཤིས་དཔལ་ལས་གྱེས་པ་དང་། ཆེ་བ་བཅུ་དང་ལྡན་པ་ལ་སྟོད་གནས་རྙིང་གི་གདུང་རབས་ལ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་རྣམ་འཕྲུལ་ཅུ་རྩ་བརྒྱད་བྱོན་ནས་བསྟན་འགྲོའི་དོན་བྱེད་པར་ལུང་བསྟན་པའི་ཐོག་མའི་རབས་སུ་གྱུར་པ་ལ་སྟོད་པ་དཀོན་མཆོག་མཁར་གྱི་གདན་ས་པ་རིམ་བྱོན་དང་སློབ་བརྒྱུད་ལས་གྱེས་པ་སོགས་མཐའ་ཡས་སོ།

།གཉིས་པ་ནི། ཐང་རྒྱལ་ནི་གུའི་བཀའ་བབས་སྔ་ཕྱི་གསུམ།།ཀུན་མཁྱེན་དོལ་པོ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་སྐུའི་སྐྱེ་བ་ཕྱི་མ་གྲུབ་ཆེན་བརྩོན་འགྲུས་བཟང་པོའམ་ཐང་སྟོང་རྒྱལ་པོ་སོགས་སྐུ་གཅིག་ལ་མཚན་ལྔ་ལྡན་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས། རིང་བརྒྱུད་མཁས་གྲུབ་ཤངས་སྟོན་གྱི་སློབ་མ་མུས་ཆེན་རྒྱལ་མཚན་དཔལ་བཟང་ནས་རི་གོང་སྟོད་བརྒྱུད་དུ་གྲགས་པའི་སྙན་བརྒྱུད་རྣམས་བྱང་སེམས་སྦྱིན་པ་བཟང་པོ་ལས་གསན་ནས་ཐུགས་ཉམས་སུ་བཞེས་པས། ཡེ་ཤེས་མཁའ་འགྲོ་དངོས་ཀྱིས་རྗེས་སུ་བཟུང་བའི་ཉེ་བརྒྱུད་རིམ་པ་གསུམ་བྱུང་སྟེ། དང་པོ་གཙང་གི་རི་བོ་ཆེར་ནི་གུ་མ་དངོས་སུ་བྱོན་ཏེ། ཆོས་དྲུག །ཕྱག་ཆེན། ལམ་ཁྱེར། འཆི་མེད། བླ་མ་མགོན་པོ་དབྱེར་མེད་རྣམས་ཀྱི་ཁྲིད། གཉིས་པ་མདོག་སྨད་སྲིན་རྫོང་ཤུག་སྡོང་གི་རྩ་བར་དེ་དག་སོ་སོའི་དབང། གསུམ་པ་མཁའ་སྤྱོད་ཀྱི་གདམས་པ་ཡི་གེ་མེད་པའི་བརྡ་ཐབས་སུ་བྱུང་བ་བཅས་བཀའ་བབས་སྔ་ཕྱི་བར་གསུམ་མང་མཁར་བ་བློ་གྲོས་རྒྱལ་མཚན་སོགས་ལས་སོ་སོར་བརྒྱུད་དེ་ད་ལྟའི་བར་བཀའ་བརྒྱུད་ཟམ་མ་ཆད་པར་བཞུགས་སོ།

།གསུམ་པ་ནི། ཉེ་རིང་ཉེར་ལྔ་གྲུབ་པའི་དཔའ་བོས་གསན། །ཌཱ་ཀིས་རྗེས་བཟུང་ངོ་མཚར་ཉེ་བརྒྱུད་བཅས། །གསང་བདག་སྒྲོལ་མགོན་བཀའ་སྲོལ་ཁྱད་པར་ཅན།།ཉེ་བརྒྱུད་དག་པའི་སྣང་བར་རྡོ་རྗེ་བཙུན་མོ་ནི་གུཔྟས་ཞལ་དངོས་སུ་བསྟན་ཏེ་གདམས་ངག་ཁྱད་པར་ཅན་ལན་གཉིས་སྩལ་བ་དང་། རིང་བརྒྱུད་འཇག་བསམ་གཉིས་དང་ཐང་རྒྱལ་སོགས་བརྒྱུད་པའི་རྣམ་གྲངས་ཉེར་བཞི་སྟེ། བརྒྱུད་སྲོལ་ཉེར་ལྔ་ཁྲིད་ཐེངས་བརྒྱ་ལྷག་བཅས་འཇམ་མགོན་གྲུབ་པའི་དཔའ་བོའི་དཔལ་ལྡན་ཀུན་དགའ་གྲོལ་མཆོག་གིས་གསན། ཁྲིད་ཚུལ་ལན་གྲངས་བརྒྱ་ལྷག་སྩལ་བས་བསྐལ་ལྡན་དུ་མ་གྲུབ་པའི་ས་ལ་བཀོད། དེ་ལྟར་རིང་བརྒྱུད། ཉེ་བརྒྱུད་གཉིས། ཡེ་ཤེས་ཌཱ་ཀིས་གྲོལ་མཆོག་ཞབས་རྗེས་སུ་བཟུང་བའི་ངོ་མཚར་ཤིན་ཏུ་ཉེ་བརྒྱུད་བཅས་ཀྱི་བཀའ་བབས་ཤིང་། རྩ་བ་ཤངས་པའི་སྙན་བརྒྱུད་ཀྱི་གསེར་ཆོས་གཙང་མ་ལ། གདམས་ངག་རྣོ་སོ་ཉེ་བརྒྱུད་མཁའ་འགྲོའི་ཁ་རླངས་ཅན་གྱིས་ཟུར་བརྒྱན་པ་ཟབ་དོན་ཐང་བརྡལ་མ་སོགས་གསང་བདག་སྒྲོལ་བའི་མགོན་པོའི་བཀའ་སྲོལ་ཁྱད་པར་ཅན་འདི་ནི་ད་ལྟའི་སྐབས་ཁྲིད་ཚུལ་གཞན་དག་ལས་རྣམ་པ་དུ་མས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་ཡིན་ནོ།

།བཞི་པ་ནི། སྲིད་མཐའི་བྱང་སེམས་འབའ་ཞིག་ཕྲེང་བར་བརྒྱུད། །མ་ནོར་མ་བསླད་ཌཱ་ཀིའི་རྡོ་རྗེའི་ཚིག །དུས་ཀྱི་མཐར་ཡང་གྲུབ་པའི་འབྲས་བུ་སྨིན།།བཀའ་བརྒྱུད་འདི་གཞན་ལས་འཕགས་པའི་ཁྱད་ཆོས་གསུམ་དང་ལྡན་པ་ཡིན་ཏེ། བརྒྱུད་འཛིན་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་སྲིད་པ་ཐ་མ་པའི་བྱང་ཆུབ་སེམས་དཔའ་འབའ་ཞིག་ཕྲེང་བར་བརྒྱུད་པ་ལས་གང་ཟག་ཐ་མལ་པས་བར་དུ་མ་ཆོད། གདམས་ངག་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་དོན་མ་ནོར་ཞིང་ཚིག་མ་བསླད་པ་ཡེ་ཤེས་ཌཱ་ཀིས་ཐེམས་སུ་བཏབ་པའི་རྡོ་རྗེའི་ཚིག་རྐང་སོ་སྐྱེའི་བློས་བརྟགས་ཀྱིས་བཅོས་བསྒྱུར་དང་རྩོམ་པ་མ་ཕོག །བྱིན་རླབས་ཁྱད་པར་དུ་འཕགས་པ་སྙིགས་མའི་དུས་ཀྱི་མཐར་ཐུག་འདིར་ཡང་བརྩོན་འགྲུས་ལྡན་ཞིང་དམ་ཚིག་མ་ཉམས་པ་ལ་གྲུབ་པའི་འབྲས་བུ་སྨིན་པ་མངོན་སུམ་དུ་མཐོང་བས་བཤད་ཚོད་ཙམ་དུ་མ་ལུས་པའོ།།མྱུར་མཛད་ཕྲིན་ལས་ལ་སོགས་མཐའ་ཡས་སོ། །མྱུར་མཛད་ཡེ་ཤེས་ཀྱི་མགོན་པོའི་ཆོས་སྐོར་ཁོ་ན་ལ་མཚོན་ན་སྔོན་དུས་སྟོད་ལུགས་པས་ཕལ་ཆེར་ལ་ཁྱབ། ཕྱིས་སུ་སྨད་ལུགས་རི་གོང་བརྒྱུད་པ་ཆེས་འཕེལ་ཏེ་གདན་སའི་བརྒྱུད་པ་ལས་ཕག་གྲུ། ཀཾ་ཚང་། ཚོགས་སྡེ་བཞི་སོགས་ལ་ཁྱབ་ཅིང་། བསམ་ལྡིང་པ་ལས་ལྷོ་གཅོད་ཀྱི་བརྒྱུད་པ་སོ་སོར་འཕེལ་བ་དང་། འཇག་པ་ལས་སྟོད་བརྒྱུད་སྨད་བརྒྱུད་བར་བརྒྱུད་གསུམ་བྱུང་ཞིང་ཁྱད་པར་རྗེ་ཙོང་ཁ་པས་འཇག་ཆེན་བྱམས་པ་དཔལ་བ་དང་། རིག་པའི་དབང་ཕྱུག་དགེ་ལེགས་དཔལ་བས་མུས་ཆེན་ནམ་མཁའི་རྣལ་འབོར་ལས་གསན་ཏེ་དབུས་གཙང་ཁམས་གསུམ་རྒྱ་སོག་ཡན་ཆད་དུ་ཁྱབ། སོགས་ཁོངས་ནས་བརྒྱུད་པ་ཕྱི་མ་ལས་འོངས་པ་སྐྱེར་སྒང་ཐུགས་རྗེ་ཆེན་པོ་དང་རྟ་མགྲིན་གསང་སྒྲུབ། གཉན་སྟོན་པའི་འཆི་མེད་འཁྲུལ་འཁོར་སོགས་ཀྱིས་ཀྱང་གྲུབ་མཐའ་ཕལ་མོ་ཆེར་ཁྱབ་པ་སོགས་དཔལ་ལྡན་ཤངས་པ་བཀའ་བརྒྱུད་ཀྱི་ཕྲིན་ལས་ནི་མཐའ་ཡས་སོ།